Een radioactieve stof bestaat uit atomen die niet stabiel zijn. Atomen bestaan uit alles wat tastbaar is: het menselijk lichaam, machines, een tafel en zelfs de natuur! Normaal gesproken zijn atomen stabiel, waarbij hun kern niet verandert. Maar wat betekent radioactief precies? Wanneer een atoom te veel energie heeft, gaat hij opzoek naar een manier om deze om deze energie kwijt te raken en naar zijn stabiele toestand te gaan. Hierdoor verandert de atoom van onstabiel met teveel energie naar een stabiel atoom. In deze transitie wordt er teveel aan energie uitgezonden onder de vorm van deeltjes of straling, wat bestaat uit; beta, neutron, alfa of gamma straling. Dit proces gaat heel natuurlijk en het doet zich geheel spontaan voor. Het overgangsproces kan zich namelijk voordoen in ons lichaam, in het milieu en veel andere omgevingen. Op de vraag wat is radioactief kunnen we dus in het kort zeggen dat het bepaalde atomen zijn die spontaan energie uitzenden, in de vorm van straling.
Wat is radioactief materiaal?
Radioactief materiaal komt soms van nature voor. Denk aan uranium en radium. Daarnaast kan het ook gemaakt worden in laboratoria. Radioactief materiaal kan gebruikt worden voor veel verschillende toepassingen waaronder:
- Medisch gebruik: Denk aan beeldvorming zoals PET-scans en behandelingen van medische aandoeningen, waarvan kanker een bekende is.
- Industriële toepassingen: Denk hierbij aan bijvoorbeeld het detecteren van lekken in pijpleidingen of het testen van speciale materialen.
- Energieopwekking: De meest bekende toepassing waar radioactief materiaal voor wordt gebruikt is in de kerncentrale. Hiervoor wordt radioactief brandstof gebruikt zoals uranium of plutonium.
Kan je radioactief materiaal waarnemen?
Radioactief materiaal is niet waar te nemen met onze zintuigen, maar het is wel mogelijk om het te meten. Radioactiviteit is zelfs makkelijker te meten dan bijvoorbeeld chemische stoffen! Radioactief materiaal is namelijk te meten door stralingsdetectoren. Deze apparaten geven een signaal als ze worden blootgesteld aan straling. Dosimeters kunnen straling meten bij mensen. Ze worden vaak gedragen door mensen die worden blootgesteld aan straling bijvoorbeeld in ziekenhuizen of de industrie.
Om beelden te maken van interne structuren in het lichaam wordt er ook gebruik gemaakt van radioactieve straling. Zogenaamde isotopen worden in het lichaam gespoten en speciale camera’s kunnen dit dan waarnemen.
Risico’s radioactief materiaal
Radioactief materiaal heeft naast de vele voordelen ook risico’s. Teveel blootstelling aan radioactief materiaal of een onjuiste hantering kan ernstige problemen veroorzaken. Daarom is het belangrijk om hier veilig mee om te gaan. Twee belangrijke risico’s zijn:
- Gezondheidsrisico’s: De ernst van de effecten hangt af van de hoeveelheid, het type straling en de duur van de blootstelling. Blootstelling aan straling kan de kans op het krijgen van kanker, aandoeningen van organen en genetische schade vergroten.
- Milieurisico’s: Het ecosysteem kan beschadigd raken door radioactief materiaal. Bij blootstelling aan de natuur kan het leiden tot besmetting van de bodem, het water en de lucht.
Wat betekent radioactief dan voor mij? Misschien werkt het bedrijf waar je werkt wel met radioactief materiaal en produceer jij daarmee radioactief afval. COVRA is een erkende en aangewezen instelling om radioactieve afvalstoffen in ontvangst te nemen voor bedrijven. Bekijk hier waar we in Nederland al eerder radioactief afval hebben opgehaald.