Radioactiviteitlijn

Wilhelm Röntgen ontdekt de onzichtbare röntgenstralen.

Henri Becquerel ontdekt radioactiviteit

Marie Curie ontdekt polonium en radium.

Ernest Rutherford ontdekt 3 soorten straling: alfa-, beta- en gammastraling.

Max Planck ontdekt dat energie (van straling) in kleine pakketjes wordt uitgezonden: E = hv.

Ernest Rutherford ontdekt dat straling veroorzaakt kan worden door veranderingen in het atoom.

Henri Becquerel ontvangt de Nobelprijs voor de natuurkunde samen met Pierre en Marie Curie.

Albert Einstein publiceert in ´Analen der Physik’ de relativiteitstheorie: E = mc²

Ernest Rutherford ontvangt de Nobelprijs voor scheikunde.

Eerst toegepast in de straatverlichting en in de loop van de 20^e eeuw voor campinglampen. Door het toegevoegde thorium ontstaat het felle witte licht.

De straling van het radium op de bougiepuntjes zorgt voor ionisatie (geladen deeltjes in de lucht). Hierdoor is zelfs in vochtige lucht een gemakkelijke ontsteking mogelijk.

Ernest Rutherford publiceert zijn model van het atoom: een kern en daaromheen elektronen.

Toepassing van radium in horloges vanwege lichtgevende werking.

Exitbordjes: de grote hoeveelheid tritium in deze bordjes zorgt ervoor dat deze oplichten in het donker. De bordjes zijn onder andere toegepast in vliegtuigen.

Max Planck ontvangt de Nobelprijs voor de natuurkunde.

Op de wijzer en plaat is radiumverf aangebracht, zodat het metertje af te lezen is in het donker.

De wijzers en poolaanduidingen werden met radiumverf beschilderd om ook in het donker de juiste koers aan te kunnen houden.

Albert Einstein ontvangt de Nobelprijs voor de natuurkunde.

Bij waterpassen wordt radium gebruikt vanwege de lichtgevende werking.

Radium werd toegepast in drinkbekers als geneeswijze voor tenminste 27 ziektes. In de radiumdrinkbeker moest men water doen en dit ongeveer 12 uur laten staan met een radiumbron erin, die aan het deksel was bevestigd. Een dagelijkse portie van dit water zou een heilzame werking hebben. Het water werd geïoniseerd en kreeg een wat sprankelende smaak.

Ontdekking van de cyclotron voor de productie van kortlevende radio-isotopen.

Tot in de jaren vijftig hadden veel schoenwinkels een fluoroscoop, een eenvoudig röntgenapparaat, voor het aanmeten van schoenen.

Het splijtingsproces werd in 1938 ontdekt door Otto Hahn en Fritz Strassmann in Berlijn. Enrico Fermi en zijn medewerkers waren in 1934 de eersten die uranium met neutronen beschoten. De aanzet van deze ontdekking was dat er een radioactieve stof werd gevormd die chemisch identiek bleek te zijn met barium, atoomnummer 56, wat tot dan toe dus voor onmogelijk werd gehouden. Met behulp van aanwijzingen van Meitner werd het beslissende experiment op 17 december 1938 uitgevoerd en stelde Hahn definitief vast dat er kernsplijting had plaatsgevonden. De resultaten werden begin 1939 in Die Naturwissenschaften gepubliceerd.

Door de Nederlandse regering wordt via de Delftse Glasfabrieken circa 10 ton uraniumoxide gekocht in Belgisch Congo. De 200 vaten yellow-cake (met uraangehalte van 67%) komen per trein naar Leiden.

In cameralenzen werd thorium verwerkt dat voor een betere lichtopbrengst zorgt.

Doramad radioactieve tandpasta (Doramad Radioaktive Zahncreme) was een merk van tandpasta dat werd geproduceerd in Duitsland door Auergesellschaft van Berlijn, van de jaren 1920 tot de Tweede Wereldoorlog. Het product werd verstrekt aan Duitse troepen nog voor de Eerste Wereldoorlog. De tandpasta stond bekend om het bevatten van thorium, een radioactief metaal, en is een voorbeeld van radioactieve kwakzalverij. Dit product zou de bloedcirculatie in het tandvlees verhogen, ziektekiemen vernietigen, de levenskracht in de weefsels van de mond vergroten en lekker smaken.

Het americium bronnetje in de rookmelder zendt continu straling uit, als die minder intens wordt door aanwezige rook tussen de bron en de opnemer gaat er een signaal af.

In 1941 werd voor het eerst radioactief jodium bij schildklier-onderzoek ingezet. Radioactief jodium wordt gebruikt voor het onderzoek naar het functioneren van de schildklier. De schildklier produceert hormonen die belangrijk zijn voor de regulatie van de stofwisseling. Voor de productie van die hormonen is de schildklier vooral afhankelijk van jodium, dat met de voeding in kleine hoeveelheden het lichaam binnenkomt. Door de opname van radioactief jodium in de schildklier te meten kan een te hoge of een te lage opname aangetoond worden.

Enrico Fermi laat eerste gecontroleerde kernsplijtingsreactie plaatsvinden.

Het Manhattanproject was de naam van de zeer geheime operatie, geleid door de Verenigde Staten, met de hulp van Canada en het Verenigd Koninkrijk. Met dit project konden de Verenigde Staten tijdens de Tweede Wereldoorlog de atoombom ontwikkelen.

De eerste atoombom ooit, de Trinity-test, ontplofte op 16 juli 1945 in Alamogordo in de Nevada woestijn. De atoombom was het resultaat van het Manhattan-project.
Op 6 augustus ontploft op 580 meter hoogte boven Hiroshima een atoombom die 60 kilo verrijkt uranium bevat. De bom doodt 130.000 mensen vrijwel meteen en ongeveer 70.000 tot 100.000 mensen aan de gevolgen daarna. Drie dagen later ontploft er een atoombom met plutonium boven Nagasaki.

Lang voordat uranium bekendheid kreeg als radioactieve grondstof voor het opwekken van kernenergie, werd het voornamelijk toegepast als middel om glas en glazuur te kleuren. Het glas en glazuur was relatief veilig voor de gebruikers vanwege de lage concentratie en opsluiting in het glas. Het was minder veilig voor de makers die met grote hoeveelheden poedervormig uranium moesten omgaan.

Voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties houdt VS-president Eisenhower een toespraak die de geschiedenis in zal gaan als de ‘Atoms for Peace’ speech. Eisenhouwer kondigt aan dat de VS haar monopolie op het gebied van kerntechnologie opgeeft. Kerntechnologie moet niet langer gebruikt worden voor het voeren van oorlog, maar in dienst staan van de mensheid. Tevens roept hij op tot de oprichting van een controle-instantie die moet voorkomen dat landen met de technologie kernwapens maken: dit zal leiden tot de oprichting van de IAEA.

Het huidige ECN (Energie Centrum Nederland) begon in 1955 als Reactor Centrum Nederland. RCN had als doel ‘het verwerven van kennis betreffende de vreedzame toepassing van kernenergie en het beschikbaar stellen daarvan, in het bijzonder aan Nederlandse instellingen en ondernemingen’. RCN is opgericht door de ministers van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap en van Economische Zaken. De stichting had een grote vestiging te Petten en een kleinere in Scheveningen. In Petten werd in 1962 naast de lagefluxreactor ook een hogefluxreactor in gebruik genomen.

Het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) is opgericht in 1957 op voorstel van de Amerikaanse president Dwight D. Eisenhower, na zijn Atomen voor Vrede-toespraak, op 8 december 1953 voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, waarin hij pleitte voor een internationaal lichaam om atoomenergie te onderzoeken en ontwikkelen. IAEA is een autonome organisatie van de Verenigde Naties voor wetenschappelijke en technische samenwerking op het gebied van nucleaire technologie en het vreedzame gebruik daarvan.

In 1957 werd op Schiphol de tentoonstelling Het Atoom georaganiseerd, waar het wonder van de atoomenergie werd uitgelegd. De tentoonstelling brak bijna dagelijks bezoekerrecords. Het paradepaardje was een werkende reactor die door het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen was aangekocht bij AMF Atomics in New York.

Op 7 januari 1957 werd in Den Haag de Stichting Instituut voor Toepassing van Atoomenergie in de Landbouw (ITAL) opgericht met als doel ‘de bevordering van de Landbouw door middel van het stimuleren, het adviseren en het verrichten van onderzoek betreffende de toepassing van ioniserende stralen en het gebruik van isotopen en gemerkte verbindingen’. Als vestigingsplaats voor ITAL werd Wageningen gekozen; bij de Landbouwhogeschool. Op het ITAL complex werd ook een onderzoeksreactor gebouwd.

In de troxler zit een bron die neutronen uitzendt en een ontvanger die de terugkaatsende neutronen registreert. Als neutronen botsen met waterstofatomen komen ze in een lager energieniveau. Het aantal neutronen met een lager energieniveau geeft een indicatie voor de hoeveelheid water in de ondergrond. Deze apparaten worden in de wegenbouw en de dakbedekkingsindustrie gebruikt.

In 1957 werd het Euratom-verdrag ondertekend in Rome. Op 1 januari 1958 trad het Euratom-verdrag in werking en werd de Commissie voor Euratom geïnstalleerd in Brussel. De Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, kortweg Euratom, is een internationale organisatie met als doel het bevorderen van vreedzame toepassingen van kernenergie. Euratom is een afzonderlijke organisatie, maar voor beslissingen gebruikt het de instituties van de Europese Unie. Alle landen die toetreden tot de Europese Unie dienen ook tot het Euratom-verdrag toe te treden.

In het midden van het containertje van de technetiumkoe zit de radioactieve stof molybdeen die in deze vorm vervoerd wordt naar ziekenhuizen. Het radioactieve molybdeen vervalt naar technetium. Technetium is een veelgebruikte radioactieve stof om diagnoses te stellen. Omdat technetium maar kort leeft, wordt het pas in het ziekenhuis door middel van eluatie (uitspoelen) uit de ‘koe’ gehaald.

In 1961 vond de eerste kernsplijting plaats in de nieuwe Hoge Flux Reactor (HFR) in Petten. De HFR diende aanvankelijk voor onderzoek naar materialen voor kerncentrales.

Bij de TU Delft wordt het Interfacultair Reactor Instituut (IRI) geopend. Dit is een onderzoeksreactor.

Kerncentrale Dodewaard was de eerste kerncentrale in Nederland. De NV Gemeenschappelijke Kernenergiecentrale Nederland (GKN) werd in 1965 opgericht als eigenaar en exploitant van de kerncentrale. De bouw begon in 1965 en de kernreactor werd in het bijzijn van koningin Juliana op 26 maart 1969 in gebruik genomen. De centrale was in bedrijf tot 1997.

Het radium in een bliksemafleider veroorzaakt ionisaties in de lucht rondom de afleider. De geïoniseerde lucht zorgt er voor dat een bliksemschicht de bliksemafleider gemakkelijker kan vinden.

URENCO is een Brits-Duits-Nederlands consortium dat verrijkt uranium produceert door middel van ultracentrifugetechniek. De naam staat voor URanium ENrichment COmpany. Het bedrijf is opgericht in 1970. De vestiging van URENCO in Almelo verrijkt sinds 1973 uranium.

De reactor bij de plaats Borssele werd in 1973 in gebruik genomen om elektriciteit op te wekken.

Door de ioniserende straling die door polonium werd uitgezonden, werd de statische lading geneutraliseerd en kon het stof met het kwastje worden verwijderd.

In 1982 komt er een einde aan het dumpen van laagradioactief afval in de Atlantische Oceaan.

In 1982 wordt de Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval (COVRA) opgericht met als taak om al het radioactief afval van Nederland te verzamelen, verwerken en op te slaan. In 1984 start het eerste personeel in dienst van COVRA en neemt COVRA het verzamelen van laag- en middelradioactief afval over van ECN. COVRA werkt dan nog vanuit Petten.

Door het hoge soortelijke gewicht van verarmd uranium is relatief gezien weinig volume nodig voor een behoorlijk contragewicht. Dit werd toegepast in bijvoorbeeld vliegtuigen en zeiljachten.

De ramp van Tsjernobyl was een ernstig ongeluk met een van de kernreactoren van de Kerncentrale Tsjernobyl dat plaatsvond in 1986 nabij de gelijknamige Oekraïense plaats Tsjernobyl, vlak bij de grens met Wit-Rusland. De reactor ontplofte midden in de nacht, waarbij grote hoeveelheden radioactieve stoffen vrijkwamen. De ramp maakte een (voorlopig) einde aan alle nucleaire ambities van Nederland.

Deze verzameling stenen met natuurlijke radioactiviteit is afkomstig van een meisje. Door de hoeveelheid radioactiviteit in de stenen moest ze wettelijk gezien een museumvergunning aanvragen. Dit was natuurlijk niet de bedoeling en zo kwam de verzameling terecht bij COVRA.